नीजि सम्पतिको लोभ गर्ने कम्युनिष्ट पार्टीका नेता हुँन सक्दैनन् भनेर चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङले भनिरहेको समयमा नेपालका कम्युनिष्ट भने धनसम्पति जोड्न सबै इमान जमान, आदर्श, आस्था र विचारलाई रछ्यानमा फ्याँकेर दायाँ वायाँ नहेरी दौंडी रहेका छन् ।

सुभाषचन्द्र देवकोटा

कुनै बेला राजनीतिको मूलबाटो सिद्धान्त, आदर्श र जनता सेवा थियो । सिद्धान्त र आदर्शको लागि मान्छे मर्न पनि डराउँदैनथे । त्यसैले सिद्धान्त र आदर्शको जीवन जीउँने पुष्पलाल, वीपी, मदन भण्डारी, गणेशमान, मनमोहनलाई मान्छे आज पनि श्रद्धाले सम्झिन्छन् ।

त्यस्तै आदर्श र इमानको मृत्युवरण गर्ने गंगालाल, धर्मभक्त, दशरथचन्द, शुक्रराज, कृष्ण सेन र क्याप्टेन यज्ञबहादुर थापा, भीमनारायण श्रेष्ठ नेपालको आकाशमा कहिल्यै नअस्ताउँने नक्षत्र भएर चम्किरहेका छन् । हामी गर्ब गर्छौ हाम्रा अग्रजप्रति, उनिहरुको त्याग, बलिदान र इमानप्रति ।

तर, आज देशमा बिचार र ईमानको खडेरी परेको छ । बिचार, आदर्श र ईमानको पाठशाला भनिने राजनैतिक दल आफै इमानको खडेरीले मुर्झाएका छन् ।

वीपीको अनुयायी भन्ने काँग्रेसका लागि जनता कहिले पनि प्राथमिकतामा परेनन् । भएका कल कारखानालाई पनि कौडीको भाउमा बेचेर देशको आत्मनिर्भरतामा बञ्चरो हान्ने काँग्रेस नै थियो ।

विदेशी प्रभुसामु लम्पसार परेर सत्ता, शक्ति र पदको भीख माग्न पनि काँग्रेस कहिल्यै पछि परेन । वीपीका सपना द्रष्टाहरू गणेशमान, भीमबहादुर तमाङ र रामहरी जोशीको मान मर्दन गर्ने पनि अब्बल दर्जाका काँग्रेस नै थियो ।

नेपालमा कम्युनिष्टको कथा पनि योभन्दा फरक छैन । पुष्पलालको आदर्श, मदन भण्डारीको विचार, मनमोहन सादगी र हजारौं शहीदको वलिदानको जगमाथि उभिएर आफ्नो व्यक्तित्व चम्काएका कम्युनिष्ट जब सत्तामा सवार हुन्छन तब उभिएको जग नै बिर्सिन्छन् ।

जनताका जनजीविकाका सवालभन्दा आफनै स्वार्थको रोटी सेक्ने मौका खोजेर बस्छन् । आफ्नै नातागोता र व्यापार साझेदार रोज्छन् । जब सत्ताबाट बाहिर निस्कन्छन अनि मात्र पुष्पलालको मदन भण्डारी, मनमोहन र शहीदको स्मरण गर्दछन् । जनताको मुक्तिको कुरा गर्दछन ।

सत्ताबाट बेदखल हुनुपरेको झोकमा छिमेकीलाई धारेहात लगाएर राष्ट्रवादी भएको हुँकार गर्दछन् । काम व्यवहार सबै पूँजीवादी भएपनि पनि जनताको आँखामा छारो हाल्न आफूलाई असली कम्युनिष्ट भएको नाटक गर्छन् ।

देशमा गरिबी उस्तै छ, विभेद र हिंसाको पराकाष्टा रोकिएको छैन । तर, राजनैतिक दलका नेता नै स्वास्थ, शिक्षाका ठूला व्यापारी छन् । उनीहरूले नै ठेकेदारसंग मिलोमतो गरेर सिण्डिकेट चलाएका छन् । नेता पाल्ने, पार्टी चलाउँने हैसियत उनिहरू नै राख्दछन् । राजनैतिक नियुक्ति कसलाई गर्ने पनि उनिहरू कै हातमा छ ।

स्वस्थ्य, शिक्षा सुधार आयोग जस्ता संवेदनशिल बिषयका ठूला सल्लाहाकार हुने औकात पनि यिनीहरू नै राख्छन् । आफ्नो व्यापारलाई ध्यान दिएर नीति नियम बनाउछन् । यस्तै व्यपारी र सिण्डिकेटवाला ठेकेदार कार्यकर्ताको बैसाखी टेकेर सरकार चल्ने भएपछि जनताले दुःख नपाए कसले पाउँने । बेरोजगार युवा विदेशतिर लर्को नलागे को लाग्ने ?

जनताले ३० बर्षे पञ्चायती शासन भोगे, करिब २० बर्ष बहुदलीय प्रजातन्त्रको कुशासन पनि भोगे र अहिले १० बर्षदेखि संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको बेहाल, बेथिति बेहोर्दै छन् । जुन जोगी आए पनि कानै चिरेका भने जस्तै सत्ता बस्ने फेरिए पनि साररूपमा भन्नु भन्नुपर्दा जनता जीवनको भोगाइमा फरक अनुभूति गर्न पाएका छैनन् ।

उनीहरूको जीवनमा सुखको घाम झुल्किएको छैन । जनताको हैसियतमा कुनै परिवतर्न आएको छैन । तर, उनै जनताको नाउँमा राजनीति गरेको भन्ने राजनीति खेलाडीको भने रातारात हैसियत बदलिएको छ । हेर्दा हेर्दै नवसामन्तमा रूपान्तरण भएका छन् ।

नेपाली कम्युनिष्टले आफ्नो मौलिक बाटो बिर्सिएका छन् । सामान्य जनता सर्बहारामा परिणत हँुदैं जादा सत्ताको राजनीति गर्ने कम्युनिष्ट भने धन कुवेर भएका छन् ।

कुनै बेला जनसंस्कृतिको कुरा गर्नेहरू सामन्ति संस्कृतिका महापंण्डित भएका छन् । मन्दिर पुगेर भजन गाउँदै स्वस्ति शान्ति गर्न थालेका छन् ।

जनताको राजनीति गर्ने नाउँमा राजनीतिका गतिला ब्यापारी बनेका छन् । अग्रजको त्याग र वलिदानको पवित्र जगमाथि आफ्नो राजनैतिक चम्काएका आज त्यै आफू उभिएको पबित्र जगमाथि स्वार्थको आगो झोसिरहेका छन् ।

सिद्धान्त र ईमानबाट स्खलित भएका नेपाली कम्युनिष्ट आग्रह र इष्र्याको राजनैतिक अहालमा चुर्लुम्म डुबेका छन् ।

आत्मकेन्द्रीत, स्वार्थी र कपटि भएका छन् । त्यै आग्रह र इष्र्यालाई सिद्धान्तको जलप लगाएर आफ्नो अनुकूल व्याख्या गर्ने जाली माक्र्सवादी भएका छन् ।

कार्यक्रम केन्द्रीत हुनुपर्ने कम्युनिष्ट व्यक्ति केन्द्रित र व्यक्तिवादी भएका छन् । नेताको बोलीलाई देवबाणी मानेर उनीहरू कै वरिपरि प्रदक्षिणा गर्नेको भीड बढेको छ । परिणामः आदर्श र ईमानका कुरा गर्ने कम्युनिष्ट कार्यकर्ता अब बेचल्तिका टक्का भएका छन् ।

अब निष्ठा र ईमानका पारखिलाई बेदखल गर्नु, नेताहरूको स्तुति गाउँने भाटगिरी नै नेपाली कम्युनिष्ट आन्दोलनको मौलिक सिद्धान्त बनेको छ ।

सिद्धान्त र आदर्शका मानकलाई रद्धिको टोकरीमा फ्याँकेपछि कम्युनिष्ट आन्दोलन कार्यक्रम र दृष्टिबिहिन भएको छ र शुद्ध नेताको व्यक्तिगत मनोकांक्षामा चलेको छ । नेता कै स्वार्थको लगाम लगाएर दौडेको छ । बैचारिक मियोबिहिन बनेको कम्युनिष्ट आन्दोलनमा विचारभन्दा नेताको हैकममा चल्न थालेपछि आर्दशको लागि जेल नेल भोगेका ईमानी कार्यकर्ता सीमान्तकृत बनेका छन् ।

कि त उनीहरूलाई बोन्साईकृत गरेर माथि उठ्नै नसकिने गरि थचारिएको छ । नेताको अर्दली हुन पाउँदा गर्बले छाति फुलाउँने कार्यकर्ता तथा नेताले नै आन्दोलनको मूलधार कब्जा गरेपछि नेपाली कम्युनिष्ट आन्दोलनले भने आफ्नो मौलिकता गुमाएको छ । कम्युनिष्ट आन्दोलनको राप, ताप, ओज सेलाएको छ ।

विभेदमा पारिएका समुदायको उत्थान र राष्ट्रियता नेपाली कम्युनिष्ट आन्दोलन उद्भवको जग थियो । यै जगमा उभिएर नेपालमा कम्युनिष्ट आन्दोलन लोकप्रिय भयो र परिवर्तनको संवाहक पनि बन्यो ।

विभेदबाट मुक्ति र राष्ट्रियताको जगेर्नाको सपना बोक्ने कैयौं कार्यकता आन्दोलनको क्रममा मारिए, अंगभंग भए, जेल नेलको यतना सहे र कैयौं अझैं पनि बेपत्ता नै छन् । उनीहरुको कुनै अत्तोपत्तो छैन । तर, दूर्भाग्य, खोला तर्यो, लौरो बिर्सियो भने जस्तै सत्ताको खेलमा लागेपछि आन्दोलन र युद्धको बेला गरेको वाँचा र प्रतिबद्धताहरू नेताले बिर्सिए ।

आफ्नो राजनीति उन्नयनको जग नै ध्वस्त पारे । आफ्नो लागि सुखको स्वर्ग बनाउँन दत्तचित्त भएका नेताले विचार र आदर्शलाई रछ्यानमा मिल्काए । राष्ट्रियता बिर्सिए, विभेदमा परेकाको मुक्तिका सपनाको मानमर्दन गरे । देश बदल्ने कसम खाएर कम्युनिष्ट भएकाले देश र जनताको अबस्था परिवर्तन गर्न त सकेनन् तर, आफै भने बदलिए । हैसियत परिवर्तन गरे ।

कम्युनिष्ट आन्दोलनमा थुप्रै नेता आए । गुट उपगुट बने । तर, गुट उपगुट जे जति भए पनि नेपाली कम्युनिष्ट नेताको मनोविज्ञान भने सबैको उस्तै छ । मनसाय र नियत भने उस्तै छ । जनताको सपनामाथि राज गर्नु । कुरा गर्दा कम्युनिष्ट सामुहिकता र वर्गियताको कुरा गर्छन् । नीजत्वको विरोध गर्छन ।

तर, जब नाफा नोक्सानको कुरा आउँछ, सामुहिकता, वर्गियताको कुरा सबै बिर्सिन्छन् । नीजि स्वार्थको कुरा गर्दछन, परिवार, स्वास्नी, छोरा र छोरीको वरिपरि घुम्छन् । नियुक्ति, बढुवा, सरुवा र ठेक्कापट्टामा समेत छानी छानी आफ्ना मान्छे भर्छन् । न विचारको कुरा आउँछ, न संगठन पद्दतिको ।

पूँजीवादको चर्को बिरोध गर्ने कुनै जमानाका कम्युनिष्ट आज आफैं पूँजीवादी भएका छन् । शिक्षा, स्वास्थ्यलगायत सामाजिक सुरक्षाको नीजिकरणको बिरोधका अभियन्ता आज आफै स्कुल, स्वास्थ्यलगायत व्यापारिक प्रतिष्ठानका मालिक छन् । ठूला व्यापारिक घरानामा रूपान्तरित भएका छन् ।

पैसाले राजनीतिलाई औंलामा नचाउँन सक्ने भएका छन् । जनताको नाममा राजनीति गरेको भन्न रुचाउँने कम्युनिष्ट महलमा बस्छन् र राजसी जीवन बिताउँछन् । आनीबानी, खानपान र बोली व्यवहार श्री ३ जंगबहादुर राणाको नक्कल गर्छन् । तर, पनि भोका र नााङ्गां जनताको हितमा गुड्डी हाँक्न छोडेका छैनन् ।

शहीदको फोटो बैठक कोठामा टाँसेर गुन लगाएको संझिन्छन् । न शहीदका टुहुरा छोराछोरीका आँशुले उनिहरुलाई पोल्छ । न शहीदका सपनाले उनिहरुलाई दुःख्छ ।

नीजि सम्पतिका लोभीहरु कम्युनिष्ट पार्टीका नेता हुँन सक्दैनन् भनेर चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीका महासचिब तथा राष्ट्रपति सी जिनपिङले भनिरहेको बेला नेपालका कम्युनिष्ट भने धनसम्पति जोड्न मरिहत्ते गरेर लागेका छन् । सबै इमान जमान, आदर्श र विचारलाई रछ्यानमा फालेर दायाँवायाँ नहेरी दौंडिरहेका छन् ।

सबैलाई थाहा छ, नेपालका कम्युनिष्टहरूले बाटो बिराए कै छन् । जनताको मन दुःखाएर गरिने राजनीतिले भलो गर्दैन भन्ने कुरा हाम्रा महान कम्युनिष्टले बुझ्नै पर्दछ । अन्यथा इतिहासको गति रोकेर अजम्बरी कोही बन्न सक्दैन । चेतना भया ।