साँढेको जुधाईमा सिरिया -एकराज पाठक

काठमाडौँ, १ वैशाख : सिरियामा युद्ध त गएको आठ वर्षदेखि जारी नै छ, तर पछिल्ला क्रियाकलाप हेर्दा लाग्छ यहाँ फेरि नयाँ द्वन्द्वको संकेत देखिँदैछ । कतिपय विश्लेषकले त यसलाई अमेरिकाले रुसको रिस सिरियामा पोख्नसक्ने सम्मको स्थितिको आँकलन पनि गरेका छन् ।

यस्तो द्वन्द्वका सुरुवात शनिबारबाटै सुरु भएजस्तो देखिन्छ । शनिबार बिहानैदेखि सिरियामा अमेरिकी नेतृत्वमा आक्रमण सुरु भएको छ । अमेरिका, बेलायत र फ्रान्सले यहाँ हवाई आक्रमण थालेका बिबीसीले जनाएको छ । बिबीसीले जनाएअनुसार शनिबार सिरियाको राजधानी सहर दमासकस र यसको ’roundका क्षेत्रमा आक्रमणका आवाज सुनिएका छन् र ती आक्रमणले सिरियाली सरकारी कार्यालय र राष्ट्रपतीय कार्यालय ’roundका अखडालाई लक्ष्य बनाएको समाचारमा जनाइएको छ ।

अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले केही दिनअघि आफ्नो ट्वीटर अकाउन्टमार्फत भन्नुभयो– सिरियामा त्यहाँका राष्ट्रपति र उनका सहयोगीमार्फत ठूलो हिंसा मच्चाइएको छ, रासायनिक हतियारको प्रयोगले नरसंहार भएकोले अब त्यहाँ अमेरिकाले सैन्य कारबाही गर्नसक्छ ।

उहाँको अभिव्यक्तिले सिरिया समस्याले टाउँको दुखाइरहेको विश्व समुदायमा नयाँ तरंग थपिदिएको छ । यसअघि पनि सिरियामा सैनिक कारबाहीका लागि पटक पटक पहल गरेको अमेरिकालाई रुसको कदमले संयुक्त राष्ट्रसंघमा रोकेकाले अवस्थामा यस पटकको उहाँको यो आसयले सिरियामा फेरि अमेरिकी सैनिक कारबाही सुरु हुने त होइन भन्ने त्रास विश्वमा फैलिएको थियो, परिस्थिति नभन्दै यही रुपमा मोडिएको छ ।

सिरियामा हमलाका लागि आफूले अनुमोदन गरेको जानकारी अमेरिकी राष्ट्रपतिले जानकारी दिनुभएको छ । उहाँले डुमामा सिरियाले रासायनिक हतियार राखेर आक्रमण गरिरहेकोले सो हतियार रहेको भण्डारणमा हामीले हमला गरेका छौँ । उहाँले आफूलाई बेलायत र फ्रान्सले पनि साथ दिएको र संयुक्त सेनाले सो हमला गरेको बताउनुभएको छ ।

यसअघि संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टोनियो गुथ्रेसले पनि सिरियामा पछिल्लो समयमा हात हतियार प्रदर्शनी, तथा सैन्य कारबाहीको खतरा बढेको बताउनुभएको थियो । उहाँले भन्नुभयो– सिरियाली सरकारको हठ र त्यहाँ बढ्दो हिंसात्मक क्रियाकलापका कारण पछिल्लो समयमा त्यहाँ हतियारको थप प्रदर्शनको खतरा बढेको छ भन्नुभएको थियो ।

संयुक्त राष्ट्रसंघीय सुरक्षा परिषद्को बैठकमा महासचिव गुथ्रेसले भन्नुभयो– अहिलेको अवस्था हेर्दा अब फेरी पनि हिंसात्मक कारबाहीको झन ठूलो खतरा देखिन्छ, त्यसैले यसको निराकरणका लागि हामीले नै पहल गर्नुपर्छ ।

संयुक्त राष्ट्रसंघ अहिले पनि सिरियाली समस्याको शान्तिपूर्ण समाधानको पक्षमा रहेको भन्दै सुरक्षा परिषद्ले नै यसका लागि आधार निर्माण गर्नुपर्ने भन्दै त्यसका लागि सबैलाई आग्रह पनि गर्नुभयो ।

उहाँले संयुक्त राज्य अमेरिका र रुसका कारण त्यस्तो खतरा बढेको संकेत त गर्नुभयो तर स्पष्ट रुपमा भने भन्नुभएको छैन । हालैमात्र अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले सिरियामा रुसका कारणले हिंसा बढेको भन्दै त्यहाँ अमेरिकाले कारबाही सुरु गर्ने बताएपछि यसको चस्को राष्ट्रसंघमा पनि परेको देखिन्छ ।

उहाँले सिरियामा रुस र इरानले त्यहाँको सरकारलाई समर्थन गरेर सहयोग गरिरहेकोले शान्तिपूर्णरुपमा वार्ताको माध्यमबाट समस्याको समाधान गर्न नसकिएको भन्दै बरु अब सिरियामा सैन्य कारबाहीको लागि अमेरिका तयार रहेको बताउनुभएको थियो ।

त्यसको जवाफमा रुसले पनि सिरियामा हतियारको कारबाही हुने हो भने त्यो अमेरिकाको भूल हुने बताएको थियो । उसले आफूले सहयोग गरेको नभएर सिरियामा आतंककारी क्रियाकलाप बढेका बताएको थियो । शनिबार आक्रमणपछिको प्रतिक्रियामा रुसले भनेको छ, हामीले यसको प्रतिक्रिया नदिइ बस्न सक्दैनौँ, समयमै जवाफ दिनेछौँ । तर त्यो जवाफ के र कस्तो प्रकारको हो भन्ने ’boutमा भने केही बताएको छैन ।

अमेरिका र रुसले पछिल्लो समयमा दिएका यी अभिव्यक्तिका कारण महासचिव गुथ्रेसले सिरियामा सैन्य कारबाहीको खतरा बढेको बताउनुभएको हो । सिरियामा त्यहाँको सरकारले पछिल्लो समयमा रासायनिक हतियारको प्रयोग गरिरहेको भन्दै यसले त्यहाँ ठूलो हिंसा मच्चाएको पनि उहाँले बताउनुभयो । यस्ता हतियारको प्रयोगको ’boutमा अनुसन्धान भइरहेको र त्यसमा संलग्नले पक्कै पनि कानुनी कारबाही भोग्ने पनि उहाँले बताउनुभयो ।

अब सिरियाली युद्ध अर्काे चरणमा प्रवेश गरेको छ । यसअघि कहिल्यै नभएको तीन देशले मिलेर सिरियामाथि हमला सुरु गरेका छन् । उनीहरुको तारो रासायनिक हमला मात्र हुने छैन र यहाँको सरकार नै हुनेछ भन्ने आसय धेरैको छ । यसले अबको सिरिया समस्या कसरी समाधानतर्फ जान्छ भन्ने ’boutमा सोधपुछ गर्न थालिएको छ ।

फ्रान्सेली समाचार समिति, एएफपीले दिएको समाचारमा लेखिएको छ– दमासकस वरिपरि हमलाका ठूला आवाज सुनिएका छन् र यहाँको आकासमा पनि धुवाँको मुस्लो देखिन्छ । यसले दमास्कस वरिपरिका क्षेत्रमा ठूलो र शक्तिशालीरुपमा हमला भएको प्रष्ट्याएको छ । यसबाट अबको सिरियाली युद्धको समाधानको बाटो कतातर्फ मोडिने हो भन्ने ’boutमा यसै भन्न सकिने अवस्था छैन ।

आठवर्ष अघि सिरियासँगै केही अरेबियाली देशमा तानाशाहा विरुद्धको आन्दोलन सुरु भयो । सोही आन्दोलनले लिबियाका तानाशाहा गद्दाफिसहित अरु पनि कैयौँलाई हुत्यायो । यसबीचमा सिरियामा धेरै पानीमात्र होइन कि सिरियालीको रगत नै बगेको छ । तर आठ वर्षपछि पनि सिरियामा वसन्तको बहार आउन सकेको छैन । यहाँका नागरिकले प्रजातन्त्रको फल चाख्न पाउनु त कता हो कता शान्तिसँग आफ्नै थातथलोमा बस्नसमेत पाएका छैनन् । यसबीचमा यहाँ घटीमा पनि चार लाख नागरिकले ज्यान नै गुमाएका छन् । अरु लाखौँ लाख घाइते छन् भने दशौँ हजार घरबाट लखेटिएर विदेशमा शरणार्थी भएर बाँच्नुपरेको छ ।

सिरिया फेरि एकपटक विश्वका शक्ति राष्ट्रहरुको युद्धको खेलमैदान बन्न पुगेको छ । फेरि पनि बम र बारुदको शिकार सर्वसाधारण नागरिक र बालबालिका हुने हुन् कि भन्ने त्रास बढेको छ । एकजना व्यक्तिको सत्ताको लोभले यहाँ दिनदिनै रगतको खोलो बगिरहेको छ । अहिले सुरु भएको नयाँ आक्रमणले अब रगत बगाउने होइन समाधानको बाटो पहिल्याओस । सिरियालीले शान्तिसँग सास फेर्न र आफ्नो जनजिवीकालाई निरन्तरता दिन पाउन् ।  (अन्तरराष्ट्रय आलेख सेवा, रासस)