गाडीमा हुँइकिदै सगरमाथा -चक्र कार्की
संसारको अग्लो हिमशिखर सगरमाथालाई नजिकैबाट, नांगा अँंखाले हेर्ने रहर कसलाई हुंदैन ? सबैको हुन्छ । भनिन्छ, बिश्वमा सात अर्ब बढी मानिस छन् । ती मध्ये यो विश्व शिखर सगरमाथा अर्थात माउन्ट एभरेष्टको नाम नसुन्ने कोही छैन होला ।
बिश्वका आधा भन्दा बढी मानिस हाम्रै छिमेकी चीन र भारतमा बस्छन्, ’em भने सबैले अवश्य नै सगरमाथालाई सुनेका छन् ।
संसारका अधिकांश मानिस यही अग्लो टुप्पो रहेको क्षेत्र पुग्न र अझ साहसीहरु त शिखर नै चुम्ने सपना देखिरहेका हुन्छन् । धेरैले सगरमाथाको फेदी छेउमै रहेको कालापत्थरबाट धीत मरुन्जेल हेर्ने योजना पूरा गर्छन् । तपाई पनि कालापत्थर पुगेर सगरमाथालाई नजीकैबाट नियाल्न सक्नुहुन्छ । त्यसको लागि दुई साताको समय छुट्टयाउनु पर्छ ।
सगरमाथा फेदीमा पुग्ने अनेक बाटा छन् । सबै भन्दा छिटो मार्ग हो–काठमाडौंबाट लुक्लासम्मको रोमाञ्चकारी हवाइ उडान । अर्को हो, उच्च पर्वतीय प्राकृतिक मोटर यात्रा ।
एडभेन्चरका लागि इच्छा चाहिन्छ । त्यसपछि साहस, बजेट, इच्छा र शरीरमा शक्ति चाहिन्छ । यसको लागि भर्भराउदो उमेर पनि आवश्यक पर्छ ।
भर्भराउदो उमेर भन्दैमा उमरेले नेटो काटेकाले एडभान्चर गर्न सक्दैनन् भनेको होइन । आउनुस्, उमेरले नेटो काटेर अनि रिटायर्ड मानिसहरुले पनि सगरमाथालाई कसरी रोमाञ्चकारी ढंगले यात्रा र दृश्याबलोकन गर्न सक्छन् भन्ने’bout थप बहस गरौं ।
सगरमाथालाई लुक्ला ङ्खलाइटले मात्र होइन, अब सडकले पनि जोड्दै छ । अब केही बर्षपछि एभरेष्टको गेटवे लुक्ला छेउ सुर्केसम्म सडक पुग्दैछ । यो सडक संचालनमा आएपछि तपाई सगरमाथा क्षेत्रमा सरर गाडीमा यात्रा गर्न सक्नु हुनेछ ।
अहिलेलाई सगरमाथाको जिल्ला सोलुखुम्बुको फाप्लुसम्म काठमाडौंबाट दैनिक बस, जीप तथा नीजि सवारी साधनहरु हुइंकिइरहेका छन् । फाप्लुसम्म नै सडक पीच भैसकेको छ । रिमरिम बिहानदेखि मध्यान्हसम्म सार्बजनिक सवारीहरुले एभरेष्ट हाइवेमा यात्रुहरुलाई सेवा दिइरहेका छन् । नीजि सवारी साधनमा जानेहरुको मज्जा बेग्लै छ ।
राजधानीको चाबहिल र कोटेश्वरबाट फाप्लु जाने बस लाग्छन् । करीब आठ घण्टाको यात्रा गरेपछि सोलुखुम्बु जिल्लाको सदरमुकाम सल्लेरी पुगिन्छ । यो रोमान्चकारी मध्यपहाडी सडकको यात्रा काठमाण्डौं, भक्तपुर, काभ्रे, सिन्धुली, उदयपुर, ओखलढुंगा हुंदै तपाई कतिखेर सोलुखुम्बुको सदरमुकाम सल्लेरी पुग्नु भयो, पुगिसकेपछि मात्रै थाहा पाइन्छ ।
बीपी हाइवेको सिन्धुली बर्दीवास मार्ग हु“दै रोशी खोलाकोतिर र सुनकोशीको किनार हु“दै घुर्मीबजार पुगे पछि सडकले सुनकोशी नदी तर्छ । नयां पुल तरेर उत्तरतर्फ लागेपछि ओखलढुंगा, पत्तालेहुंदै सल्लेरी, फाप्लु पुगिन्छ ।
मध्य पहाडी राजमार्गले जोडदै छ– राजधानीदेखि विश्वशिखर हिमाली भेगसम्मै । कलकल गर्दै र ठाउठाउमा सुसाउदै बगेको सुनकोशी नदीको किनारै किनार भएर जाने एभरेष्ट एक्सप्रेसबाट सगरमाथा भ्यू हेर्न पाउदा कसको मन नरमाउला ?
मध्य पहाडी हाइवे अन्तर्गतका १० सहरहरुलाई नमूना सहर बनाउने सरकारी योजना अगाडि आइरहेको छ । त्यसमध्ये एउटा सिन्धुलीको खुर्कोट बजार हो । खुर्कोट तराई, पहाड र हिमाली क्षेत्रको हब बन्दै छ । जनकपुरदेखि जिरीसम्म, काठमाडौैदेखि एभरेष्टसम्म यही बजारले जोडेको छ ।
धार्मिक पर्यटनदेखि साहसिक पर्यटनको हाइवे हो, मध्य पहाडी राजमार्ग ! काठमाडौदेखि खुर्कोटसम्म बीपी राजमार्ग हो त्यसदेखि पूर्व मध्य पहाडी लोकमार्ग । यही यात्रालाई साहसी पर्यटकहरु एभरेष्ट एक्सप्रेस भन्न थालेका छन् ’cause यसले नै सगरमाथालाई जोड्छ ।
यस सडकले सगरमाथा, भीमेश्वर, हलेसी महादेब र भोजपुरको रुद्राक्ष पर्यटनलाई पनि जोडेको छ । आउनुस्, थप बु‘दागत रुपमा यसवारे चर्चा गरौं ।
ड्राइभ टुरिजम
काठमाडौंदेखि फाप्लुसम्म पुग्न २ सय ७० किलोमिटरको दुरी पार गर्दा देखिने मनोरम दृष्यले हामी सबैलाई पुलंकित बनाउ“छ । शहरको कोलाहल, धूलो, धु“वा र तनाबबाट मुक्ति पाउने हो भने रोज्नुस, एभरेष्ट हाइवेबाट सगरमाथा हेर्ने योजनालाई ।
विश्वमा ड्राइभ टुरिजमको अबधारणा आएको निकै भइसक्यो । नेपालमा भने अझै ड्राइभ टुरिजमको अबधारणा बनेको छैन । ओभरल्याण्डबाट देखिने दृष्य, भौगोलिक व्यापकता, सांस्कृतिक बिबिधता र कृषि पर्यटन !
यो हाइवेका मज्जा यिनै हुन् । एभरेष्ट एक्सप्रेसबाट देखिने विविध मनोरम दृष्यले नलोभिने कोही हुंदैन । सबै लोभिन्छन् । राजधानीबाट बाहिरएपछि धुलिखेल, भकुण्डेबेंशी, मंगलटार, नेपालथोक, दुम्जा, खुर्कोट, बाह्रै महिना खेती हुने उत्पादनको भण्डार ग्याल्टार, तराई झैं लाग्ने घुर्मी चोक ! सगरमाथा र हलेसीतर्फ सोझिने घुर्मीबजारले मनोरम ओभरल्याण्ड दृष्य ऑखाले जति हेरे पनि धीत मर्दैन ।
सुनकोशी नदीको पानी र किनाराको सुनौलो बगर हेर्दाहेर्दै तामाकोशी र लिखु नदीको संगम स्थल पत्तो नपाइकनै ओखलढुंगा पुगिसकिन्छ ।
तराईदेखि, पहाड र हिमालसम्मको यात्रामा हामी ड्राइभ गर्छाैं । तर ड्राइभिंग टुरिजममा हामी निकै पछाडि नै छौं तर यूरोप, अमेरिका, चीन, जापान, भारत, कोरिया लगायतका देशहरुले ड्राइभ टुरिजमको चरम बिकास गरिसकेका छन् ।
खासै भन्ने हो भने हामीले भने यसतर्फ ध्यान नै दिएका छैनौ भन्दा हुन्छ । ड्राइभिंग टुरिजमबाट भुदृश्य, बन बनस्पति, जीवजन्तु, चराचुरुंगी, पुतली मात्र होयन तराई, पहाड र हिमाली संस्कृतिलाई पनि नजिकबाट नियाल्ने मौका पाइन्छ ।
कृषि पर्यटन
यो पदयात्रा मार्ग भएर यात्रा गर्दा अर्को पाटो पनि देख्न पाइन्छ र त्यो हो, कृषि पर्यटन । सिन्धुली र रामेछापमा फल्ने जुनारले खुर्कोट बजारमा खरिद गर्न पाइन्छ । सोलुखुम्बुको स्याउ र आलु अनि रुम्जाटारको सुन्तला पनि यो मार्गको आकर्षण हो ।
यो मार्गमा सुनकोशी र लिखुका असला माछादेखि जनकपुरका पोखरीमा पालिएका माछाको स्वाद एकैचोटी लिन मात्र होइन, दुई महिना पहिले पाकेर सकिइसकेको आंप यो क्षेत्रमा भदौमा पाक्ने हुनांले भदौ–असोजमा आंपको स्वाद लिन सकिन्छ ।
राजमार्ग वरिपरि पहेंलपुर भएर पाकेको धान र फुलेको तोरीबारी देख्दा मन प्रफुल्ल हुन्छ । प्रशस्त उत्पादन हुने भएकोले सही बजार र नयां फलफूल र बालीहरुको शुरुवात भएको खण्डमा मध्य पहाडी राजमार्गमा कृषि पर्यटनको व्यापक संभाबना देखिन्छ । मात्र खॉचो उत्पादन र बजारीकरणमा इच्छा शक्तिको रहेको छ । परंपरागत कृषि प्रणालीबाट समयानुचित फड्को अहिलेको आवश्यकता हो ।
धार्मिकदेखि साहसिक पर्यटन
यो मार्गबाट यात्रा गर्दा जनकपुरदेखि सगरमाथासम्म, सुनसरीको बराह क्षेत्रदेखि हलेसीसम्म र दोलखाको भीमेश्वरदेखि कोलिन्चोक र नेपालको स्वीट्जल्र्याण्ड भनिने जिरीसम्म पुग्न सकिन्छ । समय र इच्छा शक्ति भए अनि समय र खल्ती बलियो भए तिब्बत जाने बाटो पनि यही मार्गमा पर्छ, दोलखाको लामा बगर भएर ।
उमेरले नेटो काट्दै गर्दा धार्मिक यात्रा तर्फ मन डोरिन्छ । जवानीमा पहाड बोक्छौं भन्नेहरु बुढौंलीमा देबताका धाममा रमाउने कर्म गर्छन् । हो, यो ओभरल्याण्डबाट यात्रा गर्दा क्लासिक अनुभब र दृष्याबलोकन गर्न पाइन्छ । यसरी एउटै बांडले दुइटा चरा मार्न सकिन्छ भन्ने उक्तिलाई सिद्ध गर्न सकिन्छ ।
परिवार–परिवार मिलेर यस मार्गमा यात्रा गर्दाको मज्जै भिन्न हुन्छ । साथीभाइहरुको समूह बनाएर यात्रा गर्दा झनै वाइल्ड । आन्तरिक र बिदेशी पर्यटकहरुको अत्यधिक रोजाईको हाइवे हो यो । भारतीय र भुटानी पर्यटकहरुको आर्कषक मार्ग पनि बन्दै छ ।
सोलुखुम्बुको दुधकुण्डसम्म यही मार्ग भएर पुगिन्छ । उदयपुरको कटारीबाट पनि ओखलढुंगा, सोलुखुम्बुसम्म राजमार्गले जोडेको छ । क्षेत्री, ब्राम्हण, राई, गुरुङ, शेर्पा र अन्य समुदायको संस्कृति पनि यो मार्गबाट देखिन्छ, समय र मन भए ।
पत्ताले भ्यू प्वाइन्ट
ओखलढुंगा र सोलुखुम्बुको सीमाना पत्तालेबाट केही पर निलो आकाश खुलेपछि सगरमाथा, अमादाब्लम, थामसेर्कु, गौरीशंकर, मकालु र ऑखै अगाडि (दूधकुण्ड) नुम्बुर र कर्लेलुङ हिमाल देखिन्छन् ।
पत्तालेको फॉटमा पलेंटी कसेर आकाश खुलेको बेला हिमाल हेर्नुको मज्जा शब्दमा कसरी बर्णन गर्नु र ? साहसिक कुराहरुको स्वाद थाहा पाउन आफैले भोग्नु पर्छ नकि शब्दमा सुन्ने । समय भए एक रात यतै बसेर सगरमाथाको सन सेट र सन राइज दुबै हेर्दा राम्रो ।
समय भए झन्तर धापको तेर्सो हिडेर झाप्रेसम्म र थप एडभेन्चर गर्न मन भए ४ हजार ६ सयको पिके पिकसम्मको यात्रा गर्ने अबसर पनि नछुटाउदा उत्तम । उमेरले कम साथ दिन थालेको होस वा युवा जोश सबैलाई नयॉ ठाउ‘ मन पर्छ भन्ने साहसिक शब्दकोशले बताउ‘छ ।
राजधानी उपत्यकाबाट एकै दिन सल्लेरी, फाप्लुसम्म ड्राइभ गरेर पुग्न सकिने र त्यहांका स्तरीय होटलहरुमा बस्न पाइने हुनांले ड्राइभ गरेर सगरमाथाको फेदीमा पुग्न चाहनेहरु निर्धक्कसंग यात्रा गर्न सक्नेछन् ।
पत्तालेबजार अहिलेसम्म विकास हुन सकेको छैन । तपाईको समय, सामथ्र्य र वालेट बलियो छ भने सगरमाथा आधारशबिरतर्फ सोझिने बाटो यही यही हो । हिमाललाई छोएर भन्दा पनि हेरर स्वाद लिने हो भने राजधानीदेखि फाप्लुसम्मको ५ ÷६ दिनको योजना तयार गर्नुस । हलेसी पनि जाने भए एक साताको ।
यो मार्गलाई रिटार्यड रुट भन्दा पनि फरक नपर्ला । सन् २०१६ देखि सन् २०२० सम्म ६० प्रतिशत जागीरे रिटायर्ड हुंदै छन् । उनीहरुलाई सगरमाथा हेर्ने धोको पुरा गर्र्नलाई ड्राइभ मार्ग बनाउन सके, नेपालको ड्राइभ टुरिजम जम्नसक्थ्यो ।
एभरेष्ट एक्सप्रेस बढी उमेर भएकाहरुका लागि कम च्यालेन्जिंग राजमार्ग पनि हो । कम जाडो र बढी गर्मी छल्ने मार्ग पनि हो । छेल्लो हान्ने र जन्तधापको तेर्सो अनि पिके पिकमा पदयात्रा गराउने सके देशले पर्यटनमा नयॉ आयाम थप्न सक्छ । भाषण गरेर भन्दा मार्केटिङ र प्रोडक्टलाई स्वदेशी तथा बिदशी बजारसम्म पु¥याउन सके पर्यटनको पनि जय हुन्छ, पर्यटकको पनि जय हुन्छ । जय पर्यटन ।
